ازدواج موقت» یا همان متعه مقوله‌ای است که این روز‌ها درمیان افراد جامعه طرفداران و البته منتقدان متفاوتی دارد. این ازدواج در کنار ازدواج دایم مطرح شده است. این دو نوع ازدواج اشتراکات و افتراقاتی زیادی دارند، آنچه که در درجه اول این دو نوع ازدواج را از هم متمایز مى‏کند، زمان پایداری آنهاست. هم‌چنین در ازدواج دایم، زن و شوهر از یکدیگر ارث مى‏برند اما در ازدواج موقت این‌گونه نیست. مهریه هم در ازدواج دایم لازم است و هم در ازدواج موقت، با این تفاوت که در ازدواج موقت عدم ذکر مهریه موجب بطلان عقد است و در ازدواج دایم عقد باطل نیست.

اکثر کارشناسان معتقدند که در شرایط کنونی ازدواج موقت به راهی برای تنوع‌طلبی برخی افراد تبدیل شده که در آن  اکثرا بیشتر مردان متاهل به آن علاقه نشان داده‌اند تا مجرد‌ها. برخی از آنها همچنین با تاکید بر تاثیرات مثبت ازدواج موقت در کاهش آسیب‌هابی اجتماعی، تسهیل شرایط و تغییر دیدگاه جامعه در این باره را موثر در گسترش آن به عنوان یک ابزار کاهش دغدغه‌های اجتماعی می‌دانند.   

ازدواج‌هایی که باعث از بین رفتن کانون خانوادهاست

نائب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: ازدواج موقت راهی برای کاهش تجاوزهاست و می‌تواند موجب ساماندهی برخی از افرادی که شرایط ازدواج برای آنها فراهم نیست شود و ما دیگر شاهد بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نباشیم.

رضا رحیمی نسب در گفت‌وگو با ایسنا افزود: وقتی بحث مسائل اجتماعی پیش می‌آید ما باید از منیت و شخصیت خود گذر کرده و جامعه را در نظر بگیریم. وی با بیان اینکه متاسفانه در جامعه نمی‌توان منکر وجود ارتباطات نامشروع شد، ادامه داد: متاسفانه دختر و پسر و مردان و زنانی در جامعه وجود دارند که ارتباطاتی نامشروع دارند و این مهم به لحاظ بهداشتی، روانی و اخلاقی می تواند برای جامعه مخاطره آمیز باشد.

وقتی شرایط ازدواج دایم فراهم نیست ازدواج موقت راهگشاست.  وی با تاکید بر اینکه هر فردی نمی‌تواند مبادرت به ازدواج موقت کند، افزود: اگر محلی برای دفاع از حقوق و شرایط اجتماعی زن وجود داشته باشد ازدواج موقت نه تنها برای بانوان مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه شرایطی را ایجاد خواهد کرد که به برخی ارتباطات نامشروع خاتمه یابد.

وی متذکرشد: اصولا ازدواج چه دایم و چه موقت برای جلوگیری از آلودگی و فساد در جامعه است، اما به دلیل عدم فرهنگسازی، هرگاه صحبت از ازدواج موقت می شود مردان زن دار و متاهل تمایل بیشتری نسبت به مجردها از خود نشان می‌دهند که این نوع ازدواج ها باعث از بین رفتن کانون خانواده‌ها می شود.

ازدواجی که جامعه از آن تعبیر به «هوسرانی» دارد

هم‌چنین یک جامعه شناس در این باره گفت: اگرعقد موقت در جامعه فرهنگ سازی شود قطعا در جهت رفع مسائل اجتماعی مثمرثمر خواهد بود.  متاسفانه جامعه به این پدیده به عنوان یک موضوع هوسرانی نگاه می‌کند، نه یک موضوعی برای حل برخی از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موجود در جامعه، چرا برخی از افراد جامعه روابط نامشروع و مخفی دو جنس را هوسرانی نمی دانند اما عقد موقت را این‌گونه تعبیر می‌کنند.

این کارشناس آسیب‌های اجتماعی استانداری لرستان اضافه کرد: خداوند متعال عقد موقت را برای مواقع اضطراری در نظر گرفته است اما متاسفانه مردان متاهل نسبت به این مهم بیشتر رغبت دارند و موضوع عقد موقت درجامعه ما از نگاه عرفی بدی برخوردار است.

طهماسبی افزود: رعایت اصول شرعی در روابط بین زن و مرد در جهت حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه مفید خواهد بود و اگر این مهم در راه درست و شرعی انجام نشود معضلی به معضلات دیگر جامعه اضافه خواهد شد کما اینکه این معضل در جامعه ما وجود دارد و کسی نمی‌تواند این مهم را کتمان کند.

این استاد دانشگاه یادآورشد: گاه برخی مردان برای تنوع و خوشگذرانی و برای رعایت چارچوب شرعی اقدام به عقد موقت می‌کنند که این موضوع برای جامعه ایجاد معضل خواهد کرد.

این جامعه شناس خاطر نشان کرد: برخی از مردان متاهل برای توجیه عقد موقت خود موضوع را کمک و انجام ثواب می دانند در حالی که آنها بدون هیچ چشم داشت و توقعی می تواند احسان و انفاق داشته باشند و با خدا معامله کنند که البته امروزه معامله با خدا به صورت یک آرمان درآمده است و نباید ثواب و خیری که انجام می دهیم ابزاری باشد برای رسیدن به اهداف، بلکه باید در جهت رضای خدا باشد.

طهماسبی عنوان کرد: در برخی خانواده‌های مذهبی و سنتی دختر و پسر به منظور آشنایی بیشتر اقدام به عقد موقت کرده‌ ـ البته با رعایت جنبه های شرعی آن ـ و سپس آن را دایم و رسمی می‌کنند.

وی تصریح کرد: همه دستگاه‌های فرهنگی، تبلیغی و اطلاع رسانی در این راستا نقش اساسی دارند که باید با ظرافت، حوصله و صبر عقد موقت را جایگزین روابط نامشروع کنند تا جامعه به انحطاط و قهقرا کشیده نشود چرا که اگر امروز برکت از خانواده و جامعه از بین رفته به خاطر مشکلات اخلاقی و نامشروع رایج در جامعه است.

افزایش ازدواج موقت، عامل کاهش ازدواج دایم

یک روانشناس نیز در این بار می‌گوید: اکثر کسانی که اقدام به ازدواج موقت می‌کنند معمولا در خانواده‌هایی با مسائل و مشکلات اقتصادی تحت عنوان خانواده‌های بدسرپرست یا بی‌سرپرست زندگی می‌کنند که به علت‌های عدیده‌ای از جمله اعتیاد و خشونت، نظام بنیادین خانواده آنها از هم گسیخته شده است. او گفت: ازدواج به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی، برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد همواره مورد تاکید قرار گرفته است.

قدرت الله نعمتی سرابی با بیان اینکه این مفهوم رابطه انسانی پیچیده ظریف و پویایی است که از ویژگی‌های خاصی برخوردار است، ادامه داد: امروز علیرغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییردر شیوه‌های زندگی و سایر مسائل موجود اجتماعی تعدادی از افراد برای تامین نیازهای مادی،عاطفی و جنسی خود اقدام به ازدواج موقت کوتاه مدت می‌کنند تا بدین وسیله بتوانند به اهداف خود دست پیدا کنند.

وی تصریح کرد: براساس آمار ذکر شده سهم مردان متاهل در ازدواج موقت بیشتر از مجرد‌هاست و براساس همین آمار ازدواج موقت با افزایش رشد 25 درصدی در جامعه روبرو است. این روانشناس اضافه کرد: رشد این مهم، آسیب‌های اجتماعی زیادی را به دنبال خواهد داشت و باعث کاهش موفقیت ازدواج دایم، بالارفتن سن ازدواج، ایجاد بحران هویت در نوجوانان وجوانان، شکستن حریم خانواده و نقش زنان در جامعه، سست شدن بنیاد خانواده، زیاد شدن بی بندوباری درجامعه و تشدید بحران‌های متعدد اجتماعی وایجاد انواع بیماری‌های عفونی خطرناک و... خواهد شد.

 این درحالی است که عده‌ای از مردان با گرفتن شناسنامه المثنی که اسم همسر یا همسرانشان در آن قید نشده، اقدام به این ازدواج سهل وآسان کرده که هیچ نیازی به مدارک ندارد.

وی تصریح کرد: اگر روند این گونه پیش برود و برخی از مردان متاهل اقدام به ازدواج موقت کنند، شاهد بروز پدیده‌ای شوم در کشور و استان لرستان خواهیم بود. امید می‌رود با وجود نگرش منفی و فرهنگی به خصوص در لرستان و همراهی و همسویی دست اندرکاران جامعه، بتوان برخورد مناسب و راهکارهای اصلاحی در این زمینه اندیشیده کرد.

ازدواجی که برایش وجهه‌ی جالبی متصور نیستند 

یک کارشناس مسائل دینی و فقهی با اشاره به اینکه درجامعه ما هنوز ازدواج موقت به عنوان یک اصل موثردر کاهش جرم و فساد شناخته نشده است و به آن به عنوان یک فساد نگریسته می‌شود ادامه داد: از دید همه اقشار جامعه ازدواج موقت وجهه جالبی ندارد در صورتی که یکی از مسائل دینی است.

ازدواج موقت راهی برای فرار از پرداخت مهریه‌های سنگین

یک کارشناس مسائل حقوقی خانواده نیز در این باره گفت:  ازدواج موقت با یک تامل و نگاه عمیق در هر صورت یک ضرورت اجتماعی و یک قانون کلی و انکار ناپذیر است اظهار کرد: افراد جامعه باید نسبت به این مقوله توجه ویژه داشته باشند. این کارشناس مسائل خانواده ادامه داد: برخی از بانوان در ابتدای زندگی خود مرد را در تنگا قرار داده و مهریه های خود را مطالبه و به اجرا می‌گذارند و در این راستا چه بسا بسیاری از محکومیت‌های مالی در زندانها مربوط به مهریه و نفقه است.

این کارشناس افزود: همین عامل باعث شده که اکثر جوانان به منظور گریز از تعیین و پرداخت مهریه های سنگین که متاسفانه در خانواده های سنتی نیز باب شده به سمت ازدواج موقت تمایل بیشتری پیدا کنند.

عبدالی حسنوند با بیان اینکه هدف خداوند از آفرینش انسان رسیدن به کمال و هدف از ازدواج رسیدن به آرامش است، اظهار کرد: قانون آفرینش باید به گونه‌ای مدیریت شود که انسان کامل از آن حاصل شود. وی تصریح کرد: با توجه به شرایط فعلی اجتماع ما که سن ازدواج در جامعه بالا رفته و مسائل پیچیده و تورم و بیکاری نیز چاشنی آن شده است مشاهده می شود که جوانان کمتر رغبت به سمت ازدواج دایم دارند که مسوولان امر باید در این راستا تمهیدات ویژه‌ای را اتخاذ کنند.

قسمت اول

جهان پیش از ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، به گونه ای است که ظلم و ستم بیداد می کند و جامعه انسانی را به جایگاهی می رساند که از خویشتن خویش ناامید شده و موعود وعده داده شده را می طلبند تا بنیان هر چه ظلم و ستم را از ریشه برکند و عدل و داد را در میان مردم جاری و ساری کند. این جهان دارای ویژگی هایی است که در ادامه از لسان روایات به بیان برخی از آنها خواهیم پرداخت.

نفوذ زنان در حکومت ها

امام صادق علیه السلام در حدیثی درباره نقش زنان در دوران پیش از ظهور فرموده است: « و می بینی که زنان در حکومت داری چیره شده و هر کاری که روی می دهد، مطابق میل آن هاست».(1) 

در این دوران مردان شخصیت خود را از دست داده و از کثرت معاشرت با زنان مصداق بارز اشباه الرجال می شوند و با این روحیه، در همه زمینه ها چه زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی مغلوب هواهای نفسانی زنان هستند و همین معنا در رابطه با خود حکومت داران نیز وجود دارد و کشورها زنان را در کارهای حکومتی دخالت می دهند و یا با رأی خود مردم، زنان را به عنوان مهره های اصلی حکومت انتخاب می کنند.

امام علی علیه السلام نیز فرموده است: «هنگامی که زنان بر امور جامعه مسلط شوند و دختران زمام کار در دست گیرند و کودکان به امارت رسند... .»(2)

بی توجهی به احکام

در سخنی از امام صادق علیه السلام در توصیف چنین شرایطی می خوانیم: « خواهی دید که مردانی خواهند آمد که ثروت فراوان داشته و هرگز زکاتی از آن نداده اند».(3) رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز فرموده است: « خواهید دید که اندوخته حرام غنیمت شمرده می شود و پرداخت زکات زیان و خسارت»(4) و باز در سخن دیگری از امام صادق علیه السلام آمده است: « در آن هنگام خواهی دید کسی که روزی حلال را می جوید، مذمت شده و آن که حرام را می طلبد، ستایش و تعظیم می شود».(5)

در دوران قبل از ظهور ملاک ارزش ها به طور کلی عوض می شود و پول و قدرت و ریاست و هواپرستی حرف نخست را می زنند، در چنین محیطی احکام الهی نیز زیر پا گذاشته می شود؛ زیرا زندگی مردم مطابق با امیال نفسانی شان می شود و در نتیجه دیگر جایی برای اجرای احکام الهی باقی نمی ماند.

مساجد ویران

در این دوران وضعیت مساجد به گونه ای است که در ظاهر از بهترین سنگ ها و کاشی ها آذین شده و با بهترین فرش ها مفروش گردیده و عود و عنبر در مجمرهایش می سوزند، اما واقیعت و بطن آن طوری است که از درِ آن تا محرابش سراسر نیرنگ و دروغ و بر منبرها کفر و الحاد رخنه کرده و مسلمانان را از اسلام ناب دور می سازد.

امام صادق علیه السلام در سخنی در این باره فرموده است: «مساجد را خواهی دید که لبریز از افرادی است که از خدا نمی ترسند. برای غیبت و خوردن گوشت اهل حقیقت جمع می شوند و به توصیف شراب مست کننده می پردازند».(6) در سخنی از امام علی علیه السلام نیز می خواینم: « مسجدها در آن زمان از گمراهی، آباد و از هدایت، ویران است. قاریان و عامران [سیاست گذاران اعتقادی و اجتماعی] آن ناامیدترین مردم به خدایند، گمراهی از ایشان شروع شده و به آنان باز خواهد گشت؛ پس حاضر شدن در مسجدهای آنان و قدم برداشتن به سوی آن ها کفر به خدای بزرگ است، مگر کسی که از گمراهی آنان با خبر بوده باشد؛ در این حال مسجدهای آنان با عملکردشان از هدایت ویران خواهد شد».(7)

اوضاع دین

مهم ترین ضربه ای که در این دوران به جامعه انسانی وارد می شود و در سایر ابعاد نیز اثری عظیم بر آن می گذارد، دین داری و دین باوری انسان هاست که از میان تمام جوامع، جامعه مسلمین این ضربه را بیشتر بر کالبد خود احساس می کند؛ چرا که او از بهترین معارف و اصیل ترین فرهنگ های آسمانی برخوردار بوده و اینک پوچ بی محتواست. امام صادق علیه السلام در این زمینه فرموده است: « آن هنگام قرآن کهنه می شود و بدعت ها در آن صورت می گیرد ... و خواهی دید که دین دست خوش نظرها گشته و کتاب و احکام خدا تعطیل می شود ... ».(8)

فقیهان دنیا دوست

در این دوران جامعه بشری در اثر دوری از مربی دلسوز، انسان کامل و ولی خدا، ارزش های اصیل خود را فراموش می کند و رو به پوچی می گذارد؛ زیرا اندک اندک در اثر کم شدن فقیهان راستین و پابرجا در طریق اهل بیت علیهم السلام، گروهی فقیه نما جای ایشان را خواهند گرفت که این خود موجب انحطاط هر چه بیشتر و فراگیرتر جوامع خواهد شد. امام عسکری علیه السلام در سخنی این دوران را این چنین توصیف کرده است: « هر یک از دین شناسان که نفس خود را حفظ کرده و از دین خود مراقبت نموده و با هوا و هوس مخالفت ورزیده و مطیع امر مولای خود است، مردم می توانند [در احکام خدا] از او پیروی کنند؛ البته چنین شخصی نیست، مگر برخی از فقیهان نه همه آنان؛ چرا که بعضی از آن ها زشتی ها و جنایاتی مرتکب می شوند که پست ترین طبقه مردم مرتکبند. پس از ایشان به نام ما چیزی را نپذیرید که آن ها کرامتی نزد ما ندارند».(9)

امام علی علیه السلام نیز فرموده است: « و دانشمندان به سوی کذب و دروغ روی آورده و به شک و شبهه مایل می شوند؛ آنگاه است که پرده از حجاب ها برگرفته شده و خورشید از مغرب طلوع می کند. در آن هنگام منادی از آسمان فریاد می کند: "ای ولی خدا! ظاهر شو برای زنده سازی"»(10)

وضعیت امنیت

شرایط به گونه ای می شود که دیگر خبری از امنیت باقی نخواهد ماند و اساساً نابود می شود. حتی امنیتی برای نفس کشیدن وجود ندارد. سمیای این جهان، جهان در هم ریخته و پرآشوبی است؛ زیرا هنگامی که انسان از دایره بندگی و اطاعت خالق خود بیرون رود و نظم درونی اش بر آشوبد و از حقیقت انسانی خود خارج شود، تمام نظام بیرونی او نیز آشفته خواهد شد. در حدیثی آمده است: « آسمان و این زمین لایتناهی غبارآلود می شود و امنیت از راه های زمینی و هوایی برداشته می شود...».(11)